Seniorisme omvat stereotypen, vooroordelen en discriminatie op grond van leeftijd in relatie tot anderen én ons (toekomstige) zelf.
Van jongs af aan worden we blootgesteld aan negatieve op/misvattingen over veroudering. Zo zouden alle ouderen saai, traag en slechthorend worden, gaan dementeren en de samenleving vooral tot last zijn. Deze vooroordelen en stereotypen nemen we onopgemerkt in ons op. Ze beïnvloeden daarmee onze gedachtes en gevoelens en zelfs ons gedrag ten opzichte van (andere) ouderen en ons eigen verouderingsproces. Met alle gevolgen van dien..
Meer dan 1 op de 3 senioren is wel eens slachtoffer geweest van seniorisme
Gevolgen
Onderzoek laat zien dat seniorisme grote gevolgen kan hebben voor de fysieke en mentale gezondheid van senioren.
Dit kan vervolgens grote gevolgen hebben voor de samenleving en onze economie. Denk bijvoorbeeld aan..
Misvattingen op de arbeidsmarkt
De krapte op de arbeidsmarkt breekt in 2022 alle records, en toch staan talloze ervaren en werkwillige 55-plussers langs de kant. Wat gaat hier mis?
Seniorisme beperkt de kans op een lang, gezond en gelukkig leven
We worden voortdurend geconfronteerd met vooroordelen en stereotypen over ouderen (bijv. aftakeling, afhankelijkheid). Daardoor worden zulke boodschappen opongemerkt deel van ons eigen denken en zullen we ons gedrag hier onbewust op aanpassen. Wie ouderdom sterk associeert met eenzaamheid, heeft verhoogde kans later zelf eenzaam te worden.
Dat wordt ook wel een self-fulfilling prophecy genoemd: je gaat je gedragen naar de opvattingen die in de samenleving bestaan. Daarmee beperken we onszelf in de kans op een lang, gezond en gelukkig leven.
En ja, ouderdom komt vaak met (enkele) gebreken, maar geen twee mensen worden op dezelfde manier oud en veel veranderingen kun je zelf sturen.
Wat valt onder seniorisme?
Er zijn talloze alledaagse voorbeelden van gebeurtenissen en situaties waar seniorisme plaats vindt.
Tussen mensen
Iets op kinderlijke toon uitleggen
Op grond van het stereotype dat ouderen traag van begrip en niet meer bij de tijd zijn.
Iemand niet serieus nemen of niet naar iemand luisteren
Op basis van het stereotype dat ouderen niet meer bij de tijd zijn en geen kennis meer hebben van de huidige gang van zaken.
Zonder voorkennis aannemen dat iemand fysiek of mentaal minder aankan
Op basis van het vooroordeel dat alle ouderen fysiek en mentaal dusdanig achteruitgaan dat het leidt tot (hevige) beperkingen
Minachtend denken over de bijdrage van iemand aan de samenleving
Op basis van het vooroordeel dat alle ouderen de maatschappij alleen maar tot last zijn, maar zelf niks bijdragen
Iemand benadelen op de werkvloer of arbeidsmarkt
Op basis van verschillende (veelal onterechte) stereotypen en vooroordelen over de verminderde efficientie en capaciteiten van ouderen werknemers, maar bijv. ook verhoogd ziekteverzuim.
Deze ervaringen kunnen ook leiden tot seniorisme op individueel niveau
Denken dat je te oud bent om iets nieuws te leren
Minder fysieke of mentale uitdagingen aangaan omdat je denkt iets niet meer aan te kunnen vanwege uw leeftijd
"It begins as a distaste for others, and it turns into a distaste for oneself."
- Ashton Applewhite, in 'This Chair Rocks'.
Zowel Eva (25) als David (76) gaan samen met een vriendin een dagje naar Amsterdam. Het is een mooie dag en ze besluiten daarom zo veel mogelijk te voet te doen. Dan zie je immers het meeste. Aan het eind van de dag hebben ze ruim 12 km (slenteren) in de benen zitten en beginnen hun voeten pijn te doen.
DE (PIJN) ERVARING IS HETZELFDE, MAAR NAAR MATE WE OUDER WORDEN KRIJGEN WE STEEDS MEER DE NEIGING OM PIJNTJES OF ONGEMAKKEN TOE TE SCHRIJVEN AAN ONZE LEEFTIJD
Dit voorbeeld is gebaseerd op een passage uit 'This Chair Rocks' van Ashton Applewhite.
SENIOREN DOEN MEE, U OOK?
Binnen het grootschalige onderzoeksproject 'Senioren Doen Mee' wordt er veel aandacht besteed aan Seniorisme. Specifiek wordt er onderzocht wat (regelmatige) blootstelling aan stereotypen, vooroordelen en discriminatie op grond van leeftijd voor invloed heeft op de fysieke en mentale gezondheid van senioren. Wilt u bijdragen aan dit onderzoek? Neem dan een kijkje op de website.
Wat kunt u zelf doen tegen Seniorisme?